Fethin ve Egemenli�in Simgesi: Ayasofya

Antik Roma’dan, Hristiyan Roma’ ya , Osmanl�’ dan bugüne imparatorluklara, tüm inançlara kucak açm��. Ça� aç�p ça� kapatm��. �stanbul’un kaderi, fethin ve egemenli�in sembolü gözümüzün nuru Ayasofya.

Pagan dönemde Artemis, Apollon Tap�na�� olarak kullan�l�rken Konstantin’in �stanbul’ u Roma �mparatorlu�u’nun ba�kenti ilan etmesiyle beraber “Megale Ekklesia”(�lâhi hikmet.) in�aat� ba�lat�lm��, o�lu Constantinus taraf�ndan ise M.S 360 y�l�nda tamamlanm��t�r. Ah�ap olan bu mabetten yang�n sonucu ortaya bir �ey kalmam��t�r. �kinci Ayasofya ise �mparator 2. Theodosius taraf�ndan M.S 415 y�l�nda yine bazilika �eklinde in�a ettirilmi� �mparator Justinianus zaman�nda ç�kan Nika isyan� ile y�k�lm��t�r. Bu yap�dan günümüze kalan kal�nt�lar� ise bahçesinde görebilirsiniz.

�syan sonras� kaçmak isteyen Justinianus’ u engelleyen e�i Theodora kendilerine yak��acak en güzel rengin imparatorluk rengi mor oldu�unu söyleyerek hatas�ndan döndürmü�tür. Ve hemen in�aat ba�lat�l�p 10.000 i�çi ve 1000 kalfan�n çal��malar�yla dünyan�n en eski ve en h�zl� in�a edilen katedrali ünvan�na sahip olmu�. �lk kubbeli katedral olup Kudüs’ te ki Süleyman Tap�na��’ na ithafen me�hur sözü ‘Ey Süleyman seni geçtim.’ sözünü söylemi�tir.
4.Haçl� Seferi s�ras�nda ise Venedik Cumhuriyeti’nin 41. Doçesi Dandalo Komutas�ndaki Haçl�lar �stanbul’ u ele geçirip ya�mal�yorlar. Kutsal emanetleri al�p, gümü� ve alt�n kap�lar� söküp, içeride dansöz oynat�p içkiler içip rahibelere tecavüz ediyorlar. Ayasofya en kötü günlerini ya��yor.
1453’ te Fatih Sultan Mehmet’ in �stanbul’ u fethetti�inde Ayasofya harap bir haldeydi. Askerlerine de zarar vermemelerini emretti.
Ayasofya’ ya s��nm�� korkudan titreyen halka ise ‘Bugünden itibaren hayat�n�z ve hürriyetiniz hususunda gazab�mdan korkmay�n�z.’ dedi. Roma �mparatorlu�u boyunca imparatorun inanc� ne ise halk�n inanc� da o olmak zorundayken inanç özgürlü�ü de verdi. Art�k �stanbul’ da tüm dinler karde�ti. Osmanl� gelene�i olarak fethedilen �ehrin en büyük mabedi camiye çevriliyordu. Fethin simgesi olarak k�l�ç hakk�yla art�k kilise de�il camii olacakt�. Ayasofya; Kutsal Bilgelik anlam�na geldi�i için ismini de�i�tirmeden camiye çevirip zafer için dua edip, namaz k�ld�lar. Bir ana kubbe yan�na iki yar�m kubbe eklendi. Çökmesini önlemek amac�yla Mimar Sinan taraf�ndan payandalarla güçlendirildi. �çine ise mihrap,minber, müezzin mahfili,vaiz kürsüsü in�a edildi. Çinilerle süslendi.
Dünyan�n en büyük levhas� özelli�ini ta��yan 7.5 metre boyunda Allah, Hz.Muhammed, Hz.Ebubekir, Hz.Osman , Hz.Ali, Hz.Hasan ve Hüseyin’ in isimleri hat sanat� ile yazd�r�ld�. Kap�lar�n 7 metre olmas�ndan dolay� içeride yapt�r�ld� ve böylece vaktiyle ç�kart�lmak istenildi�inde de ç�kart�lamad�.
Ayn� zamanda Hristiyanlara ait hiçbir yap�ya, mozai�e zarar vermeden korunmas�n� emretmi� ve günümüze dek bu miraslara sahip ç�k�lm��t�r. Sadece camii yapmakla kalmam�� külliyeye çevirmi� medrese (ilk üniversitemiz) in�a ettirmi�. Tebriz’den Ali Ku�çu’ yu, Vatikan’ dan ise bask�dan kaçan bilim ve sanat insanlar�n� getirtip e�itime ve geli�ime de ne kadar çok önem verdi�ini göstermi�tir. Günümüzde d��ar�da bulunan tuvaletler yerinde ise Kimsesizler Yurdu bulunuyormu�. Tüm bunlar� vakfa ba�lam�� ve vakfiyesinde ise buran�n ba�ka bir amaçla kullan�lmamas�n� yazd�rm��.
Günümüze gelmeden önce efsanelerine bir bakal�m. �lk olarak me�hur H�z�r Aleyhisselâm’ �n eliyle k�bleyi çevirdi�i sütun hikayesinden bahsetmek istiyorum. Hristiyanlar�n k�blesi Kudüs oldu�u için yönünü Fatih Sultan Mehmet’ in hocas� H�z�r Bey hesaplayarak �uras� demi� ve günümüze ise H�z�r Aleyhisselâm olarak rivayet olarak gelmi�tir.
Hz.Meryem’ in gözya�lar� olan mermer diye adland�r�lan �slak sütun ise alt�nda sarn�ç olup mermerin de yap�s� itibariyle suyu çekmesinden dolay� �slak olmas�d�r.
Hristiyan kaynaklar�nda Fatih Sultan Mehmet Ayasofya’ ya girdi�inde papaz�n vaaz verdi�i o an elinde kutsal kâse ile kap�dan geçip görünmez oldu�u Roma taraf�ndan tekrar al�n�p kilise oldu�unda vaaza kald�� yerden devam edece�i inanc� vard�r. Ayr�ca o s�rada bal�k k�zartt�klar� ve bal�klar�n da ta� kesip duvarda resim olarak hapsolduklar�ndan da bahsederler. Bir inanca göre de in�as� s�ras�nda duvardan �eytan ç�k�p vesvese vererek i�çilerin i�ine engel olurmu� oras� metal ile kapat�lm�� ve �eytan sonsuza dek oraya hapsedilmi�.
Ayasofya’ da Hz. H�z�r taraf�ndan yaz�ld�� dü�ünülen k�yamet tarihi: “On Sekizinde Yevm-i Pazar, sene 1038” bulunur. (Do�rusunu Allah bilir.)
Ortada bulunan tabutun yerinden oynamas�yla Ayasofya’ n�n y�k�laca�� inanc� var. Söylenceye göre yakla��p ellemeye kalkt�klar�nda ürkütücü gürültüler meydana gelmi�. Do�u Roma kaynaklar�nda ise �mparator kap�s�n�n Nuh’ un Gemisinden yap�ld�� söylenir. Ve kap�lar s�rl�d�r, t�ls�ml�d�r. 361 kap� vard�r bunlar�n 101’i büyüktür ki her say�mda bir fazla ç�kar.
Hz. Isa’ n�n as�ld�� haç’�n parçalar� ve çivisi de burda diye söylenir. Kudüs'ten gizlice getirildi�i söylenen bu emanetleri 40 bin y�l sonra Hz. �sa'n�n Ayasofya'ya gelerek alaca��na inan�l�yor.
Deisis mozai�inde ise Hz.�sa’n�n sa� ka� üstündeki yara izinin 11’i göstermesi Pisagor’u tarikat i�areti olarak Apollon’ u i�aret ediyor. Paganl�ktan zorla Hristiyanl��a geçirildikleri için i�çilerin Hz.�sa’ y� yapar gibi görünüp Apollon’ u resmettikleri söylenir.
Zoe mozai�ine bakt��m�zda hikayesi biraz ilginçtir. �mparatoriçe Zoe �sa ve yan�nda e�i ile mozaik yapt�r�r. �lk e�i ölünce sadece ba�� de�i�ir ikinci e�inin resmi yap�l�r. O da ölünce üçüncü ve son e�inin. Yani vücudu ilk e�e ba�� ise son e�e aittir.

Omphalion da 12 yuvarlak var. Yani imparatorlar kendilerini havarilerle e�le�tirirdi. Burada taç giyme törenleri yap�l�rd�. Ingiltere’ de hala devam eden bu gelenekte törenlerinin yap�ld�� yere dikkat etti�inizde ayn� plan orada da vard�r.

Viking yaz�lar�ndan, vefklere ,denizler ve depremler Tanr�s� Poseidon buray� korusun diye yap�lan bal�k sembollerine Ayasofya’ n�n gizemleri anlatmakla bitmez ve her gitti�inizde farkl� bir �ey dikkatinizi çeker ve sizi büyülemeyi ba�ar�r.
Daire sonsuzlu�u, kare ise s�n�rl�l�� ifade ederken bu yap� gök ile yeri birle�tirir.
Kubbede ise Nur Suresi 35.ayet “Allah göklerin ve yerin nurudur.” der Sembolizmi anlatan en güzel mâna ile kubbeye çok yak��m��t�r.

481 sene camii olmas� ard�ndan 86 y�l kapal� kalmas�yla Müslüman aleminin gönlünde hüzne yer açm��t�r. 24 Temmuz 2020 y�l�nda cuma namaz� ile beraber tekrar camii olmu�tur. Müslümanlar ibadetini yaparken, ziyaretçilere de kap�s�n� açarak dünyaya ev sahipli�i yap�yor. Tekrar ezanlar�n� bizlere duyurup, ibadetimizi yapabilme imkan� sa�lay�p aç�lmas�na vesile olan Say�n Cumhurba�kan�m�z Recep Tayyip Erdo�an’ a çok te�ekkür ediyorum. Ayasofya’y� s�radan bir camii olarak görmek çok s�� kal�r. Vatana ve millete aidiyetin, egemenli�in simgesidir. Fatih’in emaneti, fethin sembolüdür. Kültürel miras�m�za sahip ç�kmakt�r. Bu sadece madde olarak de�il orada ya�ayan ruhu yeniden canland�rmakt�r. Buradan geçen ley hatlar�n�n olmas� ile de burada yap�lan dualar�n kabul oldu�u söylenir. Peygamber efendimizin de Ayasofya, Mescid-i Aksa ve Kabe de dua edilmesi gerekti�i üzerine sözü vard�r.
26 as�rd�r Yahudilerin ve Tap�nakç�lar�n pe�inde oldu�u Ahit Sand��( Tabut- u Sekine) ye gelecek olursak ta Ayasofya’da oldu�una dair söylentiler çoktur. Yazar Serhat Ahmet Tan kitaplar�nda 2028’ e kadar Ahit Sand��’n�n bulunaca��ndan ama bir süre gizli tutulaca��ndan bahseder. Ahit Sand�� kimin eline geçerse 9 kat güçlenece�i söylenir. Kim bilir belki de Ayasofya’ da d�r. Belki bulundu ve gizleniyor belki de bulunmak üzeredir. Ayasofya’ m�z� ziyaret edelim, duâs�z, namazs�z b�rakmayal�m. Emanetimize sahip ç�kal�m. Bir sonraki gizemli mekânda görü�mek üzere.

Di�er T�m Yaz�lar