Kurucusu olduðu Mela Psikolojik Danýþmanlýk Merkezi ve çocuk Atölyesi ile çocuk, ergen ve aileler için psikolojik danýþmanlýk hizmeti veren baþarýlý Psikolog Bircan Kalay, ayný zamanda çocuk geliþimine katký saðlayan geliþimsel çocuk atölyeleri ile de örneðine pek rastlanmayan bir çalýþma modeli sunuyor. Kadýköy/Koþuyolu’nda bulunan merkezlerinde bilgi ve birikimine çok güvendiði genç Psikolog Fulya Kübra Güneri koordinatörlüðünde danýþanlarýna hizmet veren Kalay, Mela Psikolojik Danýþmanlýk ve çocuk Atölyesi’nin çalýþmalarýný, çocuk ve ergen psikolojisi ile ilgili merak edilenleri Klass’a anlattý.

“çocuk atölyesi kapsamýnda 0- 15 yaþ arasýnda çocuklara geliþimsel tabanlý çeþitli etkinlikler yaptýrýyoruz. Fakat burada bizi diðer atölyelerden ayýran yanýmýz yapýlan atölyelerin hepsinin psikolojik alt yapýsýnýn bulunmasý. Zaten bu atölyelerin içeriði alanýnda uzman psikologlar tarafýndan oluþturuluyor ve onlarýn denetiminde gerçekleþtiriliyor.”

Bircan Haným öncelikle kurucusu olduðunuz Mela Psikolojik Danýþmanlýk Merkezi ve çocuk Atölyesi bünyesinde verdiðiniz hizmetlerden bahsedebilir misiniz?

öncelikle biz Mela Psikoloji’nin psikologlarý olarak hizmet verdiðimiz çocuk, ergen ve aileler için en yüksek yararý gözeten, iyileþtirmeyi ve faydalý olmayý amaçlayan etik deðerleri hep en önde tutan bir kurumuz. Kurumumuzda, çocuk, ergen ve ailelerine psikolojik danýþmanlýk hizmeti ve ayný zamanda çocuk geliþimine katký saðlayan geliþimsel çocuk atölyeleri ile hizmet veriyoruz. Saðlýklý çocuk ve Ergen Geliþim Deðerlendirme ve takibi yaparken ayný zamanda normal geliþiminde yaþýtlarýna göre geride kalmýþ veya geliþimsel problemler tespit ettiðimiz çocuk ve ergenlerle çalýþmaktayýz. Bilirsiniz ki çocukluk yaþantýmýz yetiþkinlikteki karakterimizin oluþumunda önemli bir rol oynamaktadýr. Bu çocukluktan yetiþkinliðe uzanan yaþam öykümüzde bir sürü alanda problemler yaþayabiliriz. Bunlar arasýnda çocuklarda ve ergenlerde yaþanan davranýþ ve uyum problemleri, Kaygý bozukluklarý, Okul sorunlarý, Ergenlik dönemi sorunlarý ve ayný zamanda özel eðitim ile çalýþtýðýmýz; Otizm/Asperger Sendromu, Dikkat Eksikliði ve Hiperaktivite, özgül öðrenme Güçlüðü bulunmaktadýr. Bizde Mela psikoloji olarak çocuk / ergenlere ve ailelere bu ana baþlýklar altýnda yardýmcý olmaktayýz. Gerekli gördüðümüz durumlarda çocuklara çeþitli geliþimsel tarama, dikkat – zeka testleri uygulamakta bunlarýn sonucuna baðlý olarak da oyun terapisi, biliþsel davranýþçý terapi, çözüm odaklý terapi, sanat terapisi, özel eðitim gibi terapi yöntemlerini uygulamaktayýz. Ayrýca ailelere Ebeveynlik tutumlarý, anne-baba ve çocuk arasýndaki iliþkisel problemler, yeni kardeþ ve kardeþ kýskançlýðý, boþanma, evlilik, ayrýlýk sürecindeki aile içi problemlerin üstesinden kolaylýkla gelmelerine yardýmcý olmak için psikolojik danýþmanlýk hizmetleri vermekteyiz.

çocuklar oyunla büyür ve günümüzde çocuklar için kurulan birçok etkinlik merkezleri var. Peki, oyun niçin gerekli ve oyun oynamanýn insan geliþimindeki önemi nedir?

Oyun, çocuðun psikolojik geliþiminde çok önemli bir role sahiptir. Oyun sayesinde çocuk dýþ dünyayý tanýr, araþtýrýr, yetiþkin rollerini gözlemler ve en önemlisi hayata kendini hazýrlar. çocuk günlük yaþamý içinde kendisi, ailesi, arkadaþlarý, çevresiyle ilgili birçok yeni deneyim yaþar ve oyun aracýlýðýyla da bu yaþadýklarýný kendi dünyasý içinde anlamlý bir bütün haline dönüþtürür. çünkü çocuklar biz yetiþkinler gibi kendilerini sözel olarak rahatça ifade edemezler. Bu yüzden de kendilerini daha rahat ifade edebilmek için oyunu kullanýrlar. Oyun sýrasýnda çocuklar kendilerine kendi yönetebilecekleri bir dünya yaratýrlar ve bu dünyada gerçek hayatta yaþadýklarý içsel çatýþmalarýný, korkularýný, kaygýlarýný yenebilmek için bir takým baþ etme stratejileri geliþtirirler; bu stratejiler de kendilerine daha fazla güvenmelerine ve ilerde yaþayabilecekleri sorunlarla çok daha iyi yüzleþmelerine neden olur. Ýþte burada oyun çocuklarda çok deðerli bir tedavi aracý olan oyun terapisi olarak karþýmýza çýkmakta. Son zamanlarda araþtýrmalar ile de etkinliði kanýtlanmýþ ve bizim merkezimizde de uzman psikologlar tarafýndan uygulanan oyun terapisi seanslarý sýrasýnda çocuklar içsel meseleleri ve duygusal çatýþmalar üzerine çalýþma imkaný buluyorlar ve oyunun iyileþtirici gücü sayesinde de bu sorunlarýyla çok daha rahat baþ edebiliyorlar. Oyunun bir baþka yararý ise çocuklara yaratýcýlýklarýný kullanmalarýný saðlarken hayal güçlerini, fiziksel, biliþsel ve duygusal geliþimlerini hýzlandýrmasýdýr. Yapýlan araþtýrmalar göstermiþtir ki oyun oynayan çocuklarýn plan yapabilme, problem çözebilme, iyi iletiþim kurabilme, duygularýný kontrol etme gibi becerileri oyun oynamayan çocuklara nazaran çok daha düþüktür. Oyun oynama fýrsatý verilmeyen çocuklarýn daha saldýrgan olduklarý ve kendini kontrol, sosyal iletiþim ve öðrenme gibi alanlarda çok daha fazla problem yaþadýklarý gözlenmektedir. Dolayýsýyla ebeveynler çocuklarýnýn saðlýklý geliþimi için onlara oyun oynamak için alan açmalý ve mümkün olduðu kadar onlarý oyun oynamaya teþvik etmelidirler.

Bünyenizde bir çocuk atölyesi bulunuyor. Peki, çocuk atölyesi kapsamýnda hangi yaþ gruplarýný aðýrlýyorsunuz ve burada çocuklarý ne gibi etkinlikler bekliyor?

çocuk atölyesi kapsamýnda 0- 15 yaþ arasýnda çocuklara geliþimsel tabanlý çeþitli etkinlikler yaptýrýyoruz. Fakat burada bizi diðer atölyelerden ayýran yanýmýz yapýlan atölyelerin hepsinin psikolojik alt yapýsýnýn bulunmasý. Zaten bu atölyelerin içeriði alanýnda uzman psikologlar tarafýndan oluþturuluyor ve onlarýn denetiminde gerçekleþtiriliyor. Atölyelerimiz arasýnda Ýnce Motor-Kaba Motor Geliþim Atölyesi, Geliþim Takibi Esaslý Oyun Grubu, Duyusal Oyunlar, Sosyal Beceri Geliþtirme çalýþmalarý, Dikkat ve Hafýza Geliþtirme Atölyesi, Dürtü Kontrol Aktiviteleri, Yaratýcýlýk ve Mantýksal Muhakeme Aktiviteleri, Drama çalýþmalarý bulunmaktadýr. Bu atölyeleri açmaktaki amacýmýz çocuklarýn yaþýna uygun olarak verilen uyarýcýlarla yapýlan etkinlikler sayesinde onlarýn sosyal, biliþsel, duygusal ve fiziksel geliþimlerini desteklemek ve normal geliþim içinde kazanmalarý gereken birçok bilgi ve beceriyi etkinlikler sayesinde daha kolay ve hýzlý öðrenmelerini saðlamak hem de iliþkisel olarak kendilerinin potansiyel güçlerini açýða çýkartmak. Her atölyenin kendi içinde özel bir amacý ve geliþtirdiði özel alanlar bulunmaktadýr. çocuklar hem grup içinde akranlarýyla bir araya gelme fýrsatý buluyorlar hem de zorluk yaþadýklarý alanlarda oyunlar ve aktiviteler sayesinde kendilerini geliþtirme imkaný buluyorlar.

çocuðun her dönemi ebeveyn için ayrý bir zorluk taþýyor. Ergenlik dönemi ise en zorlayýcý dönemlerden biri olsa gerek. Tabi ki de her çocuk farklýdýr ama genel bir yorum yapmanýzý istersek ebeveynler çocuklarýnýn ergenlik döneminde nasýl bir yol izleyip onlara yardýmcý olmalýlardýr?

çocukluktan yetiþkinliðe geçiþin gerçekleþtiði geliþimsel bir süreç olan ergenlik; biyolojik, biliþsel ve sosyo-duygusal deðiþimleri içermektedir. Bu deðiþimler ile beraber ergenin ve ebeveynin hayatýnda bir takým iliþkisel deðiþiklikler olduðu gözlenir. Her ne kadar ergenlik döneminde çocuk bireyselleþmeye ve baðýmsýzlaþmaya baþlasa da bu dönem boyunca ebeveynler ergenin hala en önemli destek kaynaðýdýr. Genellikle bu dönemde ebeveynler ile ergen arasýndaki çatýþmalar okul, ev iþleri, arkadaþ iliþkileri, giyim tarzý, eve giriþ çýkýþ saati, eðlence faaliyetleri alanlarýnda olmaktadýr. Dolayýsýyla ergenin artan biliþsel kapasitesi, anne babaya olan duygusal baðýmlýlýðýn azalmasý ve davranýþsal olarak baðýmsýzlýk isteði ile ilgili olarak da bu alanlarda yeni düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir; kademeli olarak ergenlere özerklik, karar yetkisi ve sorumluluk verilmelidir. Fakat burada daha fazla özerklik verilmesi demek çocuða sýnýrsýz bir ortam sunmak deðildir. Net sýnýrlarýn, kurallarýn ve beklentilerin olduðu bir ailede bu kurallarýn ergenle birlikte fikir birliði içinde konulmasý önemlidir. Böylece ergen seçenekleri olduðunu hisseder ve herhangi bir karara zorlanmadýðýný düþünür. Bu dönemde ebeveynlerin izlemesi gereken bir yöntem de çocuklarýn etkili bir þekilde izlemeleridir. Etkili izleme ebeveynin ergenin gündelik yaþamýný, nerde, kiminle ne yaptýðýný bilmesi anlamýna gelmektedir. Burada da önemli olan nokta ergenin ailesinden verecekleri olumsuz tepkilerden dolayý bilgi saklamasýdýr. Þüphesiz ki her anne baba çocuðu hakkýnda her þeyi bilmek ister fakat bu durumun yaþanmasýný en aza indirgemek için de ebeveynler çocuklarýyla iyi bir iletiþim içinde olmalý ve çocuklarýna anlayýþ ve sevgi ile yaklaþmalý, ilgi ve sýcaklýk vermelidirler. Ayrýca çocuk ihtiyaç duyduðunda yanýnda olmalý, kafasý karýþtýðýnda karar vermesine yardýmcý olmalý ve ona inandýðýný ve güvendiðini hissettirmelidirler. Ebeveynler çocuklarýnýn kendi standartlarýna uymalarýný talep etmek ve kendi doðrularýný empoze etmek yerine onlarýn bir birey olma sürecindeki bu baðýmsýzlýk isteklerini desteklemelidirler. Dolayýsýyla, baðýmsýzlýk, etkili denetim, yakýnlýk ve destek, iyi ve pozitif bir iletiþim bu dönemde ebeveynlerin kullanabileceði en iyi stratejiler olarak karþýmýza çýkmaktadýr.

Son olarak bize kariyerinizdeki yolculuðunuzdan ve Mela Psikolojik Danýþmanlýk Merkezi ve çocuk Atölyesi’nin kuruluþ hikayesinden bahsedebilir misiniz?

Lisans eðitimimi Boðaziçi üniversitesi Psikoloji bölümünde tamamladýktan sonra insan kaynaklarý alanýnda çeþitli deneyimlerim oldu. Bu süreçte evlendim ve evliliðim sýrasýnda bir kýz bir erkek olmak üzere iki tane çocuðum oldu. Herkesin büyük cesaret olarak algýladýðý ama benim kendi alanýmda daha yeterli olmak için yapmaya can attýðým yüksek lisans eðitimine baþlamaya 36 yaþýnda karar verdim. Yetiþkinlikteki kiþisel deðerlerin temelinin çocukluk döneminde atýldýðýný bildiðimden ve çocuklarýmý büyütürken kendim de birçok zorlukla karþýlaþtýðým için geliþim psikolojisi alanýnda yüksek lisans yapmaya karar verdim. Okan üniversitesi geliþim psikolojisi yüksek lisans bölümünü Yüksek onur derecesinde tamamladým. Ayný zamanda eðitim hayatým boyunca alanýnda çok baþarýlý hocalardan eðitim alma ve tanýþma imkaný buldum. çeþitli psikolojik danýþmanlýk merkezlerinde ve anaokullarýnda kazandýðým deneyimlerim ve anne olmanýn bana verdiði bilgi birikimi sayesinde hep hayalim olan kendi danýþmanlýk merkezimi açmaya karar verdim. Yüksek lisansým sýrasýnda tanýþtýðým ve bilgi birikime çok güvendiðim ve çocuk alanýnda  uzmanlaþmýþ Mela Psikoloji’nin koordinatörü olan Fulya Kübra Güneri’nin büyük yardýmlarý sayesinde de bu hayalimi gerçekleþtirme imkaný buldum. Cesaret isteyen bir giriþimdi bizimki çünkü maalesef bizim ülkemizde ebeveynler çocuklarýný çok fazla kriz durumu yaþamadan psikoloða götürmeyi çok tercih etmiyor. Fakat unutulmamalý ki geliþim hayat boyudur ve normal geliþiminde problem yaþanan çocuklar kadar saðlýklý çocuklarýnda geliþimsel ve psikolojik süreçleri takip edilmelidir. çocukluk dönemi insan hayatýnda en önemli dönemdir ve bu dönemde yaþadýðýmýz tecrübeler nasýl bir yetiþkin olacaðýmýzý belirlemektedir. Bu yüzden de ebeveynlere yaþadýklarý sýkýntýlar hakkýnda yardýmcý olabilmek, etkili ve saðlýklý ebeveynlik stillerini uygulamada rehberlik etmek ve çocuklarý saðlýklý bir geleceðe hazýrlayabilmek Mela Psikolojik Danýþmanlýk Merkezi ve çocuk atölyesinin baþlýca görevidir.