Kripto paralar internet aracılığıyla kullanılabilen; merkezi otorite, devlet ya da aracı kuruma bağlı olmayan sanal para birimlerini ifade etmektedir. Kriptoloji yani şifreleme bilimi sayesinde matematik şifreleri ile oluşturulan bu dijital paralar herhangi bir merkez ya da devlet tarafından yönetilmemekte ve dolayısıyla devlet politikalarından etkilenmemektedir. Bu yolla bağımsızlaşmış olan kripto paraların fiziksel bir karşılığı bulunmamaktadır.
Kripto para ile geleneksel para arasında ne fark var?
Kripto para ile geleneksel para birimleri arasındaki en önemli fark merkezsizlikdir. Kripto para birimleri herhangi bir kişi, ülke, lider veya kuruluş tarafından yönetilmemektedir. Bu sebeple kripto paralara karşı politika vb. yazılım dışı yollar ile müdahale edilememektedir. Bununla birlikte geleneksel para transferinin aksine kripto para birimleriyle transfer yaparken ise aracı bir kuruma ihtiyaç yoktur. Para doğrudan dijital cüzdanlar arasında aktarılır. Bu sürecin gerçekleşmesinde Blockchain adı verilen bir teknolojiden faydalanılır.
Kripto paraların yapısı ve çalışma stili nedir?
Tamamen dijital ve sanal bir yapıya sahip olan kripto paralar klasik para birimlerine dönüştürülebilir, transfer edilebilir ve dijital cüzdanlarda saklanabilir. Bununla birlikte kripto para borsalarında farklı para birimlerine dönüştürülebilir. Kripto paraların temelinde hiçbir devlet ya da merkez bulunmadığından her türlü işlem blok zinciri teknolojisi aracılığıyla gelişmektedir. Blok zinciri teknolojisi en basit anlatımıyla bir kayıt defteri olarak düşünülebilir. Bu sistemde her veri girişi bir işlemi oluştururken sıralı gelen bu işlemler de bloku oluşturmaktadır. Blokların doğrulanması için bir merkez bulunmamakta ve kullanıcılar tarafından onaylanan işlemler sisteme eklenmektedir. Bu işlemler tüm kullanıcılara şeffaftır. Onaylanan işlem asla kaybolmaz, değiştirilemez ve sahip olunan tüm hesapların bilgileri mutlaka bir sonraki bloga aktarılır.
Kripto para nasıl üretilir?
Blockchain’de kripto para üretimi ve transferleri için yapılan matematiksel doğrulama ve şifreleme işlemleri kripto para madenciliği olarak ifade edilmektedir. Kripto para madenciliği, en temel tanımıyla, özel yazılım ve donanımlara sahip cihazların, karmaşık problemleri çözerek kripto para transfer işlemlerini onaylaması ve kripto para üretmesi olarak açıklanabilir. Yani kripto paralar karmaşık şifreler ve matematiksel doğrulama işlemleri ile üretilir. Kripto para birimlerinin üretim sınırı vardır, dolayısıyla üretilen kripto para miktarı arttıkça kripto para üretmek için çözülmesi gereken işlemler zorlaşır. Örnek vermek gerekirse Bitcoin’in üretimi ve her 4 yılda bir gerçekleşen arzı her seferinde yarıya indirilmektedir. Kripto paralara talep artarken piyasaya sürülen Bitcoin sayısı her arzda yarıya inmekte, dolayısıyla Bitcoin’in fiyatı yükselmektedir.
Kripto para nereden alınır? Kaç çeşit kripto para birimi var?
Kripto para piyasasında işlem yapılabilmesi için hizmet veren borsalar bulunmaktadır. Bu borsalar aracılığıyla kripto paralara yatırım yapılması, alım-satımı ve dönüştürülmesi mümkündür. Verilere göre günümüzde 5 binden fazla kripto para çeşidi bulunmaktadır. En önemli kripto paraların başında Bitcoin, Ethereum, Ripple geliyor.
Kripto para ile ödeme yapılabilir mi?
Bu soruya şöyle girizgâh yapalım; Türkiye’de kripto para devri kapandı mı? Merkez Bankası tarafından yayınlanan kripto paralara ilişkin yönetmeliğe göre kripto paralar ülkemizde ödeme aracı olarak kullanılamamaktadır. Ödeme hizmeti şirketleri de kripto para borsaları ile çalışamayacaktır. Dünyada da Rusya, Çin gibi kimi ülkeler kripto para kullanımını yasaklarken İngiltere, Amerika, İsviçre gibi kimi ülkeler de kripto paraları yasal kabul etmektedir.
Kripto para ile yatırım yapılabilir mi?
Her ne kadar kripto paraların ödeme işlemlerinde kullanılması engellense de borsada kripto para alım-satımı yapılması hususunda bir yasak bulunmamaktadır. Kripto paraların kendi aralarında ya da geleneksel paralar ile dönüştürülmesi, yatırım yapılması mümkündür. Kripto para borsaları çalışmalarını bu şekilde devam ettirebilmektedir.
Yönetmelik ile kripto paralar ile ilgili neler değişti?
16 Nisan 2021 tarihinde Resmi Gazete’de Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik yayınlanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yayınlanan iş bu yönetmelik 30.04.2021 tarihinde yürürlüğe girdi. Yönetmelik ile kripto varlıkların tanımı kanunen yapılmış oldu. Buna göre; kripto varlık, dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak sanal olarak oluşturulup dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan, ancak itibari para, kaydi para, elektronik para, ödeme aracı, menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilmeyen gayri maddi varlıkları ifade etmektedir. Ayrıca yönetmelikte kripto varlıkların, ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacağı, buna dair hizmet sunulamayacağı belirtilmiştir.
Kripto para haczedilebilir mi?
Uygulamada kripto paralara haciz işlemi uygulanmasının mümkün olabileceği dile getirilse de yürürlüğe giren yönetmelikte kripto paraların itibari para, menkul kıymet ya da sermaye piyasası aracı olarak nitelendirilememesi sebebiyle haciz işlemine uygunlukları da henüz netlik kazanmamıştır. Ancak 5 Mart 2021’de kripto para Türkiye'de ilk kez bir mahkeme tarafından menkul değer olarak kabul edilmiş ve borçlunun kripto para borsasındaki hesabına haciz konarak bloke işlemi gerçekleştirilmiştir.
Kripto para kazancı vergilendirilebilir mi?
Bir kişinin sürekli olarak ve gelir elde etmek amacıyla sürdürdüğü kripto para alım satım faaliyeti Gelir Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesi uyarınca gelir vergisine tabi tutulabilmektedir. Öte yandan, süreklilik arz etmeksizin sürdürülen kripto para alım satım faaliyetlerinin vergilendirilmesi hususunda GVK’daki diğer kazanç ve iratlar kapsamı incelenebilir. Bu açıdan, kripto para alım satım faaliyetleri neticesinde elde edilen kazancın 40.000 TL’yi aşması halinde arızi kazanç olarak vergilendirilmesi gündeme gelebilecektir.
Kripto paralar neden şu anda gündemde?
İlk kripto para olan Bitcoin’in 2009 yılında üretilmesinden beri aslında 12 senedir hayatımızda olan kripto paralar Bitcoin’in değerinin 2020 yılında rekor bir artış sergilemesiyle ilgi görmeye başladı. Dünya üzerindeki büyük firmaların kripto paralara karşı yaklaşımı ve yatırımları da kripto paraların değerlenmesi hususunda önemli bir rol oynamıştır. Bununla birlikte ülkemizde yürürlüğe giren kripto paraların kullanımına ilişkin yönetmelik de kripto paraların gündeme gelmesinde etkili olmuştur.
.JPG)
.jpg)
.JPG)
.JPG)
.jpg)
.JPG)
